piątek, 9 stycznia 2015

Tabor komunikacji miejskiej w małych miastach w latach 50. XX wieku

Lata pięćdziesiąte to szczególny okres w komunikacji miejskiej w małych miastach. Wprawdzie już przed wojną komunikacja miejska już istniała, nawet w niektórych miastach jeździły autobusy miejskie, to jednak ograniczała się do największych ośrodków. Okres bezpośrednio po drugiej wojnie światowej to okres odbudowy komunikacji w dużych miastach. Dopiero w latach 50. XX wieku możliwa była organizacja komunikacji miejskiej w mniejszych miastach.
1.      Potrzeby
Rozwój komunikacji w mniejszych miastach, który nastąpił w latach 50. był spowodowany przez kilka czynników. Po pierwsze były to rozwój przemysłu, który powodował konieczność dowozu robotników [Lijewski 1986]. Po drugie rozwój turystyki szczególnie w miasteczkach nadmorskich [Grochowiak, Małkiewicz 2007], ale nie tylko [Penar 2012]. Osobliwym przypadkiem są miasta w Aglomeracji Gdańskiej: Wejherowo, Rumia, Reda oraz Pruszcz Gdański. W miastach tych ze względu na uruchomienie Szybkiej Kolei Miejskiej rozwój komunikacji autobusowej nastąpił bardzo późno, gdyż dopiero na przełomie lat 70. i 80.
2.      Produkcja
Rozwój powojennych konstrukcji autobusowych rozpoczął się krótko po drugiej wojnie światowej. Na przełomie 1947 i 1948 w Państwowych Zakładach Lotniczych w Mielcu powstał autobusy Leyland LOPS 3/1 pojazdy te wykorzystywały sprowadzane z Wielkiej Brytanii podwozia Leyland. W 1950 ruszyła produkcja licencyjna autobusów Fiat 666 RN, pojazdy te były jednak przeznaczone do komunikacji międzymiastowej, chociaż wykorzystywany był również w komunikacji miejskiej. W lutym 1948 powstało Centralne Biuro Techniczne Przemysłu Motoryzacyjnego. Po zakończeniu konstrukcji samochodu ciężarowego Star 20, przystąpiono do projektu autobusu. Budowę prototypu Stara 50 zakończono w 1951. Nie zdecydowano się jednak na rozpoczęcie produkcji seryjnej, gdyż postanowiono ulepszyć konstrukcję. Kolejnym prototypem był Star 51, który był autobusem osobowo-towarowym. Ostatecznie do produkcji wszedł Star 52, którego pierwsza seria 20 sztuk powstała w 1952 a produkcja seryjna ruszyła w 1953 [Zieliński 1985]. W 1952 utworzono zakłady samochodowe w Jelczu, które rozpoczęły produkcję nadwozi N-103. Dopiero w 1954 ruszyła produkcja autobusu zastępczego Jelcz N-424. [Połomski 2012]. W późniejszych latach tworzono różnego rodzaju prototypy takie jak Star Jot-55, H01-S42-F01 pojazdy te poddawano szczegółowym badaniom lecz nie zdecydowano się na produkcję seryjną [Zieliński 1985]. Autobusy te jednak służy głównie w dużych miastach i przedsiębiorstwach PKS.
Przełom nastąpił dopiero w 1958.Wówczas to w Sanockiej Fabryce Wagonów ruszyła seryjna produkcja autobusów San H01. Uruchomione produkcję silników S53 przeznaczonych specjalnie do autobusów[Zieliński 1985]. A także podpisano umowę z Czechosłowacją na produkcję modelu Jelcz-Karosa 043 [Połomski 2012].
San H01-B był pierwszym autobusem miejskim produkowanym w Polsce, pojazd ten posiadał 33 miejsca siedzące i 17 stojących[Zieliński 1985]. Jego pojawienie się spowodowało rozwój komunikacji miejskiej w mniejszych ośrodkach jednakże produkcja wciąż nie zaspokajała potrzeb na autobusy miejskie, przez co do obsługi miast kierowano autobusy nie przystosowane konstrukcyjnie do tego typu pracy. Dopiero w 1962 uruchomiono produkcję Jelcza 272 MEX oraz pochodnych[Połomski 2012].
3.      Import
Niewystarczająca produkcja krajowa powodowała konieczność importu. W początkowym okresie były to często konstrukcje zachodnie np. MAN, Chevrolet, Chausson, Fiat, które trafiały do Polski albo w formie gotowych autobusów albo podzespołów. Początek zimnej wojny spowodował trudności w wymianie handlowej pomiędzy Polską a państwami zachodnimi. Jednakże w tym czasie w Budapeszcie rozpoczęto produkcję autobusów MAVAG (późniejszy Ikarus). Import modelu TR5 pozwolił na zniwelowanie braków w produkcji krajowej. Co istotne w wielu miastach to TR5 a nie San H01 był podstawowym taborem w latach 50.
4.      Bibliografia
Grochowiak R., Małkiewicz W., 2007, Świnoujście, Kolpress, Poznań.
Lijewski T., 1986, Geografia Transportu Polski, PWE, Warszawa
Penar M., 2012, MenKolStory Historia Komunikacji Miejskiej w Krośnie, ArmaGraf, Krosno
Połomski W., 2012, Pojazdy samochodowe i przyczepy Jelcz 1952-1970, WKiŁ, Warszawa
Zieliński A., 1985, Polskie konstrukcje motoryzacyjne 1947-1960, WKiŁ, Warszawa

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz